Grudziądzkie spichrze jednym z cudów Polski – co nam to dało?
10 października 2015 r. minęły cztery lata od chwili ogłoszenia grudziądzkich spichrzy jednym z 7 nowych cudów polski. Tytuł ten zdobyliśmy w pierwszej edycji konkursu zorganizowanego przez redakcję National Geographic Traveler. Zmobilizowanie licznej rzeszy internautów głosujących w tym konkursie, zwłaszcza bez intensywnego wsparcia ze strony podmiotów zajmujących się etatowo promocją miasta, było dużym sukcesem.
Uwieńczeniem konkursu było wręczenie nagrody za uzyskanie II miejsca w konkursie przez redaktor naczelną National Geographic Traveler – Martynę Wojciechowską. Nagrodę w imieniu laureata odbierali Robert Malinowski – Prezydent Grudziądza oraz Małgorzata Sadowska-Rodziewicz – Naczelnik Wydziału Kultury, Sportu i Promocji Urzędu Miasta Grudziądza.
fot_MMuranski_NG Traveler-1
Nasuwa się pytanie, czy sukces ten został dostatecznie wykorzystany? Do chwili obecnej odbyło się pięć edycji konkursu. Z województwa kujawsko-pomorskiego, poza Grudziądzem zostały laureatami m.in. Muzeum Piernika w Toruniu, tężnie solankowe w Inowrocławiu czy tegoroczny – Chełmno.
Przeglądając listę laureatów wszystkich pięciu edycji można zauważyć, że efektem znalezienia się w prestiżowej siódemce zwycięzców jest ubieganie się o status światowego dziedzictwa UNESCO – Toruń, Świdnica lub Pomnika Historii.
Pomnik Historii jest jedną z czterech form ochrony zabytków. Od roku 1994 do chwili obecnej Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wpisał ponad 60 obiektów na listę Pomników Historii. Uznanie za Pomnik Historii oznacza nadanie danemu zabytkowi lub parkowi kulturowemu szczególnej rangi ze względu na jego wartość dla kultury narodowej.
Wśród laureatów, zdobywcami ww. miana zostało już 7 laureatów:
- Chełmno – stare miasto;
- Kanał Augustowski - droga wodna;
- Katowice - osiedle robotnicze Nikiszowiec;
- Kozłówka - zespół pałacowo-parkowy;
- Lublin - historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny;
- Łódź – wielokulturowy krajobraz miasta przemysłowego;
- Poznań - historyczny zespół miasta.
Wśród planów pokonkursowych było ubieganie się o ten zaszczyt, ale jak dotąd kwestia ta nie została zrealizowana.
W przestrzeni publicznej miasta, fakt ten jest mało widoczny, nie wyeksponowany w przestrzeni miejskiej i na portalu głównym miasta. Pozostali laureaci eksponują ten sukces w miejscach ogólnie dostępnych, w portalach informacyjnych oraz w treściach publikowanych w różnego typu przewodnikach. Pozytywnym elementem jest natomiast pamięć o tym fakcie wśród grudziądzkich przewodników PTTK.
Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu – laureat z 2012 r.
Od dawna pojawiają się koncepcje zagospodarowania zabytkowych spichrzy. Wiosną 2012 r. wiceprezydent Grudziądza zapowiadał, że wniosek o wpisanie na Listę Pomników Historii Prezydenta RP grudziądzkiego zespołu spichlerzy trafi do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W lipcu br. ponownie poinformowano, że: „Najważniejsza sprawa to wpisanie ciągu spichrzy na listę Pomników Historii przy Prezydencie RP i w tym kierunku działamy - mówi Marek Sikora, wiceprezydent Grudziądza. - Spodziewam się, że niebawem tak się stanie, a wtedy z automatu będziemy mogli ubiegać się o unijne wsparcie jeżeli chodzi o rewitalizację tych obiektów. Już wcześniej wykonaliśmy izolację przeciwdeszczową, która zapobiega niszczeniu tych zabytków. Ponadto mamy już przygotowaną na papierze koncepcję wyglądu ul. Spichrzowej z zabudową śmietników i podwórek. Prowadzimy też rozmowy z właścicielami na temat ewentualnego wykupu spichrzy przez miasto. Niektórzy właściciel już już gotowi na odsprzedaż. Miasto chce, by za kilka lat ulica tętniła życiem. W zabytkowych obiektach mają znaleźć się siedziby licznych organizacji w tym PTTK, Bractwa Rycerskiego, Dom Harcerza, kawiarnie, sklepiki. Ponadto w strategii rozwoju województwa do 2020 roku jest koncepcja, by w Grudziądzu w spichrzach powstało Muzeum Chleba i Ziarna. Nad zmianą wizerunku ulicy pracuje 10- osobowy zespół. Do końca roku ma zostać opracowana strategia, a w przyszłym roku powstanie dokumentacja inwestycji.”.
Wiadomo powszechnie, że nie wszystkie obiekty są w rękach publicznych (miasto, Muzeum, MPGN). Te akurat prezentują się znakomicie. Jednak pozostałe, będące w rękach prywatnych wręcz szpecą to miejsce.
ulica Spichrzowa
Urząd Miejski mimo najszczerszych chęci i programów rewitalizacyjnych sam nie rozwiąże problemu tego miejsca. Widać to także po innych rejonach miasta. Dopóki nie uda się zwalczyć działania wandali na terenach dopiero co zrewitalizowanych, zwalczyć problemu psich odchodów i niszczenia obiektów napisami w stylu pseudograffiti, które to mogą zmienić wizerunek miasta i jego postrzegania przez turystów, nie ma co liczyć na pozytywny odbiór tego zakątku miasta przez znaczne ilości autokarów z gośćmi. Gośćmi pozostawiającymi dziś duże pieniądze w miejscach nie posiadających takiego potencjału jak Grudziądz.
Warto przytoczyć za Ministerstwem Sportu, że: „Turystyka jest jedną z form działalności gospodarczej o najbardziej znaczącym potencjale w tworzeniu wzrostu i zatrudnienia w UE. Zgodnie z zawężoną definicją turystyka generuje około 4 % PKB UE (6% PKB Polski), 8 mln miejsc pracy (4% siły roboczej). Jednak jej interdyscyplinarny charakter i pośredni udział w PKB jest znacznie wyższy – turystyka generuje około 11 % PKB UE i zapewnia około 12 % wszystkich miejsc pracy.”
Okładkę przewodnika NGT za 2011 zdobiły właśnie spichrze
Bez wspólnego działania władz, mieszkańców, zaangażowania środków unijnych i lokalnego kapitału, droga do grudziądzkiej „Złotej uliczki” jest jeszcze bardzo odległa.
Społeczny Opiekun Zabytków
Instruktor Opieki nad Zabytkami PTTK
Jacek TREICHEL